Według statystyk UNESCO, co trzecie dziecko na świecie było zastraszane. Mobbing krzywdzi ofiarę, sprawcę i świadków. Oto spojrzenie na to, co mobbing może zrobić dziecku i jak sobie z nim radzić.
Czym jest mobbing? – podstawowa definicja
Mobbing to powtarzająca się agresja wobec innego członka zespołu. Mobbing może być popełniony przez jedną osobę lub przez kilka innych. Często inni przyjmują to za pewnik i nie robią nic, by powstrzymać znęcanie się.
Ważne jest, aby zrozumieć, że mobbing nie polega na braku popularności. Może być tak, że dziecko nie jest lubiane w społeczności, ale nie jest zastraszane ani poniżane. Nie każdy potrzebuje popularności, ale każdy potrzebuje bezpieczeństwa. Nie należy też mylić mobbingu z jednorazowymi kłótniami. Jedne dzieci kłócą się dziś, inne jutro. To jest normalna sytuacja dla grupy dzieci, a nie mobbing.
Mobbing może być fizyczny lub psychiczny. Dziecko może być bite, zamykane w klasie, mieć zabierane i niszczone swoje rzeczy. Albo dokuczanie, przezywanie, ignorowanie, niesiedzenie z nimi przy jednym biurku. Według UNESCO znęcanie się fizyczne jest częstsze wśród chłopców niż psychiczne wśród dziewcząt.
Mobbing występuje, ponieważ dla dzieci i nastolatków kluczowe jest poczucie bycia częścią kolektywu. Jeśli grupa dzieci ma wspólne zainteresowania, pozytywny wspólny cel, to nie będzie mobbingu. Jednak klasy szkolne, obozy dziecięce i inne grupy dzieci są często montowane przez przypadek. A jeśli dorosłemu nie uda się zgrać dzieci, zjednoczyć ich wspólnym celem, to prędzej czy później zorientują się, że można „przyjaźnić się przeciwko” komuś. Daje to dzieciom poczucie, że to one mają rację i są „dobre”, a ofiara nie.
Często dzieci uważają, że ofiara jest zastraszana z obiektywnych powodów: dziecko jest grube lub zbyt szczupłe, wysokie lub małe, dobrze radzi sobie w szkole lub nie potrafi połączyć dwóch słów przy tablicy itd. W rzeczywistości problem nie leży po stronie ofiary. Jedno i to samo dziecko może być wyrzutkiem w jednej grupie i przyjacielem w innej. Albo przestać być wyrzutkiem w tej samej grupie w krótkim czasie, powiedzmy po zmianie wychowawcy klasy.
Więcej podobny artykułów, m.in. o zachowywaniu zdrowia psychicznego w pracy, o work life balance itd., przeczytasz w serwisie Obława.pl.
Konsekwencje mobbingu
Mobbing ma negatywny wpływ na całą grupę dzieci. Mobbing jest strasznym pożeraczem energii i grupie nie zostaje jej na nic innego, w tym na naukę. W mobbingu cierpią wszyscy — ofiara, agresor i obserwatorzy, którzy widzieli, co się dzieje, ale z jakiegoś powodu nie interweniowali.
Wpływ mobbingu na ofiarę
Ofiary mobbingu cały czas czują się zagrożone. Nawet jeśli w tej chwili nie są nękane, czują, że w każdej chwili może się to zacząć. W książce Preventing Bullying ofiary opisują swoje doświadczenia jako: „Czuję się źle. Izolujesz się od rówieśników i nawet nie próbujesz się zaprzyjaźnić. Zamykasz się w sobie i cały czas się złościsz”.
Według norweskich badaczy, ofiary mobbingu stopniowo dochodzą do przekonania, że naprawdę jest z nimi coś nie tak. Czują się samotni, ale nie próbują znaleźć nowych zainteresowań ani nawiązać znajomości. Trudno im zaufać ludziom.
Mobbing wyzwala również specyficzne objawy fizjologiczne. Według No to Bullying America dziecko ma problemy ze snem. Może u nich wystąpić moczenie nocne. Bóle głowy lub bóle brzucha, choć nie ma ku temu medycznych powodów. Ciągły stres wpływa na układ odpornościowy i upośledza zdolności poznawcze. W efekcie dziecko często choruje i nie uczy się dobrze.
Znęcanie się w dzieciństwie może mieć również długofalowe konsekwencje. Osoby, które przeżyły mobbing, cierpią na niską samoocenę, samookaleczenia, depresję i wszelkiego rodzaju uzależnienia. Jeśli dana osoba ma wrodzone predyspozycje do problemów psychicznych, mobbing zwiększa prawdopodobieństwo ich rozwoju.
Wpływ mobbingu na agresora
Agresor zyskuje doświadczenie bezkarności, złudzenie własnej siły i absolutnej słuszności. To doświadczenie prowadzi do szorstkości uczuć, odcięcia możliwości subtelnych i intymnych relacji, co ostatecznie prowadzi do destrukcyjnych, aspołecznych cech osobowości.
Agresor jest zwykle postrzegany jako autorytet i osoba szanowana w zespole. Natomiast sam agresor nie jest pewny siebie i swojego miejsca w zespole. Agresor używa przemocy, aby zapewnić sobie władzę cudzym kosztem, a wewnętrznie bardzo boi się utraty pozycji lidera.
Agresor nie jest dobry w budowaniu relacji z innymi ludźmi. W dorosłym życiu może zajmować wysoką pozycję w społeczeństwie, ale często cierpi z powodu samotności. Analiza badań z 2016 roku wykazała, że bycie zaangażowanym w mobbing ma negatywny wpływ na psychikę osoby, niezależnie od pełnionej roli.
Konsekwencje mobbingu dla osób postronnych
Świadkowie mobbingu stanowią dużą część grupy dziecięcej. Stoją na uboczu i udają, że nic się nie dzieje. Nie próbują powstrzymać nadużycia, mimo że mogą wewnętrznie zdawać sobie sprawę, że sytuacja jest zła. Otrzymują doświadczenie bezsilności przed tłumem i wstydu za swoją słabość, ponieważ nie odważyli się interweniować i wspierali mobbing ze strachu, że sami staną się ofiarą.
Stopniowo te dzieci i młodzież stają się zgorzkniałe. Przestają odczuwać litość wobec ofiary w wyniku mobbingu. Przemoc staje się normą, relacje międzyludzkie ulegają pogorszeniu, a atmosfera staje się brutalna i alienująca.
